Witamina D3
Witamina D
Witamina D to niezbędny element dla funkcjonowania organizmu człowieka i zachowania zdrowia. Zaliczanych do tej grupy jest kilka związków, a wśród nich najbardziej znane witamina D2 i aktywna – tak bardzo pożądana witamina D3. Nazywana jest również witaminą słońca, ponieważ wytwarzana jest w skórze właśnie pod wpływem promieni słonecznych (UVB). To w ten sposób dostarczamy jej najwięcej, ponieważ źródła w diecie zawierają niewielką ilość witaminy D3.
Dlaczego witamina D jest nam niezbędna?
Witamina D odpowiada za wiele procesów w naszym ciele. Receptor dla tej witaminy znajduje się niemalże na każdej komórce w naszym ciele, dlatego wiele komórek, tkanek i narządów potrzebuje jej obecności do prawidłowego działania. Jaką rolę pełni witamina D?
- Uczestniczy w gospodarce wapniowo-fosforanowej, zapewniając właściwe wykorzystanie tych minerałów i prawidłową strukturę tkanki kostnej i zębów.
- Stanowi jeden z kluczowych elementów układu odpornościowego wpływając na jego prawidłowe funkcjonowanie.
- Warunkuje odpowiedni poziom wapnia w krwi.
- Wspomaga funkcjonowanie mięśni.
- Uczestniczy w podziale komórek.
Niski poziom witaminy D
Niestety, z powodu szerokości geograficznej Polski dostępność do promieniowania, pod wpływem którego wytwarzana jest witamina D nie jest wystarczające. Odpowiednie promieniowanie do jej wytworzenia występuje jedynie w okresach wiosny i lata (od kwietnia do września) po pomiędzy godziną 10 a 15. Dla syntezy skórnej konieczna jest minimum 20 minutowa ekspozycja na słońce przy 18% odkrytego ciała, bez stosowania filtrów. Dodatkowym utrudnieniem jest spędzanie większości dnia w pomieszczeniach. Te czynniki sprawiają, że powszechny stał się niski poziom witaminy D.
Kto jest szczególnie narażony na niski poziom witaminy D?
Synteza skórna witaminy D zależy od wielu czynników. Szczególną uwagę na witaminę D powinny zwrócić osoby:
- z nadwagą i otyłością (nadwaga i otyłość zmniejszają syntezę skórną). Tkanka tłuszczowa zatrzymuje witaminę D, znacznie ograniczając jej uwalnianie do krwiobiegu,
- dzieci w okresie wzrostu,
- kobiety w okresie menopauzy,
- osoby starsze, gdyż wraz z wiekiem zmniejsza się stężenie substancji, z której wytwarzana jest witamina D w formie D3 (7-dehydrocholesterolu). Po 70-tym roku życia nawet o 75%,
- osoby spędzające większość czasu w budynkach,
- o ciemnej karnacji – pigmentacja utrudnia wytwarzanie witaminy D,
- osoby stosujące kremy z filtrem,
Objawy niskiego poziomu witaminy D
Jednymi z objawów obniżonego poziomu witaminy D w organizmie są:
- problemy z układem kostno-szkieletowym oraz mięśniowym,
- osłabienie układu odpornościowym,
- ogólne osłabienie organizmu,
Źródła witaminy D w diecie
Najważniejszym źródłem witaminy D dla człowieka jest synteza skórna (około 80%). Natomiast pożywienie stanowi jej uzupełnienie. Aktywna witamina D3 – cholekalcyferol, występuje w żywności pochodzenia zwierzęcego. Natomiast witamina D2 – ergokalcyferol znajduje się w roślinach i grzybach. Do najlepszych źródeł spożywczych witaminy D zalicza się:
- tłuste ryby morskie,
- oleje rybne,
- jaja,
- masło,
- produkty mleczne,
- grzyby i drożdże.
Zapotrzebowanie na witaminę D
Ustalenie zapotrzebowania na witaminę D powinno być indywidualne. Najlepiej sprawdzać jej poziom wykonując badania laboratoryjne. Bezpieczny poziom powinien wynosić od 75-150 nmol/l we krwi.
Natomiast dzienne spożycie szacuje się następująco:
- dzieci do 1 roku życia - 400 IU
- dzieci i młodzież - 600 IU - 1000 IU (w zależności od masy ciała)
- dorośli 800 - 2000 IU
- kobiety w ciąży i karmiące piersią 800 - 2000 IU
Przedawkowanie
Nadmiar witaminy D może być szkodliwy. Toksyczne działanie witaminy D może wystąpić przy stężeniu 25(OH)D3 we krwi powyżej 100 ng/ml i występuje rzadko.
Objawy nadmiaru witaminy D obejmują: bóle głowy, nudności i wymioty, zaparcia, metaliczny posmak w ustach, zapalenie trzustki, kamienie nerkowe. [1, 2]
W konsekwencji może prowadzić do: uszkodzenia nerek i układu sercowo-naczyniowego [3, 4]
Witamina D a mitochondria
Przemiana witaminy D do aktywnej postaci odbywa się w mitochondriach komórek m.in.: nerek, neuronów, komórek glejowych, skórze, węzłach chłonnych, trzustce, makrofagach, nadnerczach. Między innymi dlatego tak ważne jest prawidłowe funkcjonowanie tych organelli. Ponadto badania wskazuję, że witamina D hamuje syntezę NO (tlenku azotu) zmniejszając stres nitrozacyjny, który uszkadza mitochondria [5].
